افزایش
امکانات مادی، کاهش زمان کار روزانه ، افزایش تعطیلات هفتگی و سالانه ،
پیدایش سالهایی در دوران جوانی که فرد با فقدان و یا کمی مسئولیت روبروست و
در مجموع توجه بشر به زمان فراغت به عنوان بخشی جدی از دوران زندگی ، این
پدیده را در جایگاهی قرار داده است که بی توجهی به آن علاوه بر ایجاد
ضایعات و آسیب های اجتماعی ، موجبات نارضایتی جامعه را نیز فراهم خواهد
نمود . افزایش اوقات فراغت از 3 سال در جامعه کشاورزی به 12 سال در جامعه
صنعتی و حتی 19 سال در جامعه فراصنعتی در طول عمر یک نسل امروزی نسبت به
سادگی بتوان از آن چشم پوشید. تأثیر بهره بردادری مطلوب از این بخش از
زندگی ، در پرورش انسان و رشد و شکوفایی شخصیت وی و در نهایت تکامل جامعه
به حدی است که برخی تمدن جدید را « تمدن فراغت » نامیده اند. ( ساورخانی ،
1370 ، 764 )
در شهرهای بزرگ تراکم بالای ساختمان ، کمبود و
قیمت بالای زمانی ، مانعی بر سر راه ایجاد اماکن ورزشی ، تفریحی و گردشگری
برای رفع نیاز ساکنین شهر می باشد . از اینرو توجه به زمینهای حاشیه شهر و
حتی مناطق خوش آب و هوای حومه شهرها به عنوان روشی جایگزین ، مورد توجه
قرار گرفته است . در ایران خلأ قدرت اداری موجود در این زمینه یکی از موانع
اساسی پرداختن به این امر است . بدین معنی که شهرداریها خود را در چارچوب
محدوده قانونی شهر موظف و مکلف به برنامه ریزی می بینند و فراتر از آن را
در خارج از حیطه مسئولیتی خویش می دانند . ازدحام جمعیت در ایام تعطیل در
پارکها و فضاهای تفریحی داخل شهر و نیز خروج صدها هزار نفر از ساکنین در
تعطیلات پایان هفته به حومه های شهر و پناهگیری در دامان طبیعت نمودهایی
است از کمبود امکانات تفریحی شهر و نیز خستگی از دغدغه های زندگی شهری که
لزوم توجه به امکانات تفریحی شهری را اشعار می دارند .
شهر تهران
به صورتی شگفت آور تمام مراحل تحول و توسعه شهری را در طول کمتر از نیم
قرن از سر گذرانیده و اینک به یکی از بیست کلان شهر پر مسأله جهان تبدیل
شده است .
محدوه تهران قدیم تا شصت سال پیش فقط چهار درصد از
سطح تهران امروزی را دارا بوده است . رشد و توسعه این شهر تا جنگ جهانی دوم
بطور آرام و یکنواخت بوده اما توسعه آن بعد از جنگ سرعت بیشتری گرفته و در
سال 1354 به حدود 12 برابر افزایش یافته در حالیکه توسعه آن در سراسر دوره
قاجاریه فقط چهار برابر بوده است . در روند این تحول سریع و ناموزون ، چشم
انداز جغرافیایی و خاستگاه طبیعی تهارن با تغییرات ویرانگر و انواع عدم
تعادل روبرو گردیده است . گسترش خزندة شهر به دامنه های کوهستانی البرز و
دشتهای سرسبز جنوبی و ادغام صدها روستا و هکتارها باغ و مزرعه در پیکر آن ،
تمام حیات شهروندان را به مخاطره افکنده است .
در گذشته
آلودگیهای زیست محیطی تهران بسیار محدود بوده بطوریکه از سده هشتم تا سده
سیزدهم تهران بقدری مشجر و سر سبز بوده که آن را به باغ گلزار و چنارستان و
همچنین به بهشت پریان توصیف کرده اند
در سه دهه اخیر به علت
گسترش بی رویه تهران بیش از 300 هکتار از اراضی کشاورزی داخل محدوده 5 ساله
و 2000 هکتار از اراضی محدوده 25 ساله به مصارف ساختمان های شهری رسیده
است .
با توجه به شرایط حساس زیست محیطی و کالبدی تهران از یک
سو ، و نیازهای روز افزون اجتماعی و فرهنگی مردم به فضاهای باز شهری از سوی
دیگر ، ضرورت بازنگری ، سازماندهی و نظام بخشی به این فضاها ، روز به روز
بیشتر احساس می شود . بنابراین لازم است که در چارچوب برنامه ها و طرح های
کلان شهر تهران ، برنامه ریزی برای فضاهای باز و سبز ، به عنوان یک بخش
مستقل در برنامه ریزی شهری ، مدنظر قرار گیرد و راهبردهای نوین و مناسب
برای آن ارائه گردد .
با توجه به وضعیت اکولوژیکی منطقه ، خشکی
اقلیم ، گرد و غبار کویری ، فشردگی بافتهای مسکونی و میزان زیاد آلودگی هوا
و صدا ، ضروری است که برنامه های مربوط به توسعه فضای سبز ، نه فقط به
صورت توسعه سطوح سبز پراکنده در داخل شهر ، بلکه به عنوان یک نظام هماهنگ
متشکل از انواع فضاهای باز و سبز درون شهری ، حاشیه شهری و برون شهری توسعه
و انتظام پیدا کند .
پهنه جغرافیایی تهران با قرار گرفتن میان
سلسله جبال البرز و دشت کویر از یک طرف ، دو رودخانه بزرگ کرج و جاجرود از
طرف دیگر ، از تنوع محیطی و اقلیمی ویژه ای برخوردار است .
